پیشینه تعلیم و تربیت در اردبیل

📖

پیشینه تعلیم و تربیت در اردبیل 

خواجه نصیرالدین طوسی در اخلاق ناصری هدف از تعلیم و تربیت را سعادتمند ساختن انسانها می داند و وسیله رسیدن به این سعادت را چهار فضیلت "حکمت، شجاعت، عفت و عدالت" قلمداد می کند .

برای ورود در حوزه پیشینه  تعلیم و تربیت  اردبیل باید اشاره ای داشت به ناحیه مغان که پیش از پیدایش زردشت مرکز تربیت قدیسین و علمای آیین اورمزد پرستی بود که بعد از ظهور زردشت همچنان طی قرون متمادی کانون علوم دینی زمان خود باقی مانده و با توجه به این امر که  در آن دوران علوم رایج بیشتر مربوط به احکام دینی و آموختن آنها بصورت واجبات و محرمات درمیان مردم بوده همچون سایر بلاد  در شهر اردبیل نیز وظیفه آموزش برعهده علما و موبدان دینی قرار می گیرد.و از این طریق آداب و دانشهای مرسوم زمان به دیگران آموخته می شود. 

بعد از حمله اعراب  امر تعلیم و تربیت  به "اهل عطا " سپرده می شود . _ خلفای صدر اسلام بهمراه سرداران جنگی، کسانی را  نیز  به متصرفات خود می فرستادند و با مساعدتهایی که از محل بیت المال به آنان می کردند، آنها را وادار به تعلیم قرات قرآن  به ساکنان نقاط مفتوحه می کردند و احکام اسلامی را به آنان می آموختند که این اشخاص در آن زمان  به " اهل عطا" معروف بودند_ این امر زیاد به طول نمی انجامد چرا که در زمانی نه چندان طولانی دانشمندانی در اردبیل پا به عرصه نهاده و امر تعلیم علوم اسلامی را نه تنها در اردبیل بلکه در منطقه قفقاز و ماورای آن بر عهده می گیرند._ چرا که اردبیل  در آن زمان مرکز آذربایجان بود. _ دانشمندانی چون "ابوجعفربن محمد اردبیلی" از حافظان بنام قرآن در مرکز خلافت  اسلامی، "ابوالحسن یعقوب بن موسی اردبیلی" در قرن سوم هجری از دانشمندان و معلمان بزرگ اسلامی بغداد.

برگرفته از کتاب： اردبیل در گذرگاه تاریخ.صفری، بابا.جلد سوم صفحه ۱۵۴

تذکره شاعران اردبیل

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار  اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

بدیعی اردبیلی

در مکتب بزرگان ادبیات کلاسیک استان اردبیل：

بدیع الزمان  ( متخلص به بدیعی)

 بدیع الزمان میرزا کوچکترین پسر بهرام میرزای صفوی، نوه شاه اسماعیل اول است .در ۹۶۵هجری قمری شاه تهماسب برای فتح قندهار ازسلطان میرزا،حاکم سیستان و برادر بزرگتر بدیع الزمان میرزا کمک می خواهد و پس از فتح آنجا قندهار را به سلطان حسین میرزا سپرده ، بدیع الزمان میرزا را که در آن زمان در اردوی شاهی بود به حکومت سیستان بر می گزیند .با شروع حکومت بدیع الزمان میرزا دوره آرامشی در سیستان بوجود آمد.در این زمان محافل ادبی کوچکی در دربار بدیع الزمان میرزا به وجود آمد که پذیرای شعرای سیستانی و غیر سیستانی  بود. 

آنکه صد عشوه به یک چشم زدن ساز کند                                                                                  وای اگر ناز به قانون خود آغاز کند

تذکره شاعران اردبیل

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار  اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

شیخ محمد خلخالی

رفتی و دور از تو هوشم از دل ناشاد رفت

دامن افشاندی و گرد هستیم بر باد رفت

فکر مستوری عشق یوسف و طعن کسان

بر زلیخا مبیناد آنچه از بیداد رفت

شیخ احمد خلخالی معروف به 

فنایی (قرن دهم هجری قمری )

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

تذکره شاعران اردبیل .جلد اول

"تذکره شاعران اردبیل از آغاز تا مشروطه"  مجموعه ای است از زندگی نامه و منتخب آثار شاعران کلاسیک استان اردبیل که توسط"  زهره قاسمی ارجستان " پژوهشگر جوان اردبیلی تدوین و تالیف گردیده است و برای نخستین بار در عصر حاضر به جمع آوری و شرح حال و نمونه آثار ۱۱۶ تن از شاعران کهن اردبیل می پردازد . این مجموعه گام نخستی است برای تهیه مجموعه ای کامل و منسجم از گذشته شعری کهن دیار اردبیل که با توجه به روند تحولات سیاسی ،اجتماعی فرهنگی استان  به سه بخش تقسیم گردیده و هر کدام در مجلدی واحد در دست تهیه و تنظیم است .

کتاب حاضر  در بر دارنده بخشی از آثار و زندگی نامه شاعرانی  چون الهی اردبیلی، فردی اردبیلی،  ,شیخی اردبیلی ,فکری اردبیلی ,مولانا محسن ,ملهمی اردبیلی , مهان کشفی ,رابط اردبیلی, سعدالدین وراوینی و ...  در کنار اسامی شاهان و شاهزادگان خاندان صفوی چون شاه خطایی و سام میرزای صفوی ،جاهی اردبیلی، بدیعی اردبیلی و....است که  تا دوره مشروطه را شامل می شود  .

 جلد دوم مجموعه به دوره بعد از مشروطه  تا انقلاب ۱۳۵۷  و شرح حال و آثار شاعران آن دوره خواهد پرداخت  و جلد سوم نیز  از  انقلاب ۵۷ تا به امروز را دربر خواهد گرفت . این مجموعه توسط انتشارات محقق اردبیلی انتشار یافته  است