مصاحبه ای از خبر گزاری فارس

قدیمی‌ترین شاعر اردبیلی که می‌شناسیم!

نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» گفت: ادبیات اردبیل به ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرت‌هایی به این منطقه داشته‌ایم.

                

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، تذکره نویسی در روزگاری پیش از این رونق بسیاری داشته است و در سده‌های گذشته تذکره‌های متعددی نوشته شده و به جا مانده است. اما امروز کمتر کسی است که سراغ این کار برود و تذکره بنویسد. آنهم تذکره شاعران یک منطقه خاص. زهره قاسمی ارجستانی نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل»، این کار را انجام داده است و بسیار مصمم است تا دوران قبل از مشروطه را با تذکره شاعران معاصر ادامه دهد و یک تذکره کامل از شاعران منطقه اردبیل از خود به یادگار بگذارد.

گپ و گفت کوتاهی با این نویسنده و پژوهشگر داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

زهره قاسمی ارجستانی درباره جلد اول کتاب «تذکره شاعران اردبیل» و محتویات آن گفت: جلد اول تذکره شاعران اردبیل با ویراست اول به معرفی شاعران اردبیلی از آغاز تا زمان مشروطه می‌پردازد و نقطه آغاز یعنی زمانی که اولین سند و مدرک درباره یکی از شعرای این منطقه پیدا شده است.

این نویسنده در پاسخ به این سوال که قدیمی‌ترین شاعری که در این مجموعه معرفی شده است، متعلق به چه زمانی است،‌ اظهار داشت: فلک الدین ابونصر بن اسماعیل اردبیلی ملقب به الرییس که ابو جنید اردبیلی هم خوانده می‌شده، قدیمی‌ترین شاعری است که سندی از او یافتیم. او در 535 هجری قمری در اردبیل متولد شده  و اشعار او در کتاب عبدالله دبیثی با نام ابو جنید اردبیلی ثبت شده است.
وی افزود: بعد از او می توان به سعد الدین وراوینی اشاره کرد. این شاعر کسی است که مرزبان نامه را از زبان طبری به فارسی برگردانده و در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم زندگی می‌کرده است. بعد از او هم در سال‌های 607 تا 622 ملازم خواجه ابوالقاسم ربیب الدین شاعر دیگری بوده که من از او سندی پیدا کردم.
قاسمی گفت: البته با توجه به اینکه ممکن است اسناد جدیدی به دست بیاید این نقطه آغاز می‌تواند متغیر باشد و در این جلد تذکره  116 شاعر تا زمان مشروطه آمده است.

این پژوهشگر درباره تعداد جلدهای این مجموعه هم اظهار داشت: در نظر دارم این مجموعه را در 3 جلد منتشر کنم و جلد دوم از زمان مشروطه تا انقلاب اسلامی است و جلد سوم هم به شاعران پس از انقلاب اسلامی اختصاص دارد.

قاسمی درباره میزان پیشرفت جلدهای بعدی این مجموعه هم گفت: جلد اول این مجموعه تمام و منتشر شده است البته با به دست آوردن اسناد جدید ممکن است ویراست‌های بعدی مجموعه تغییرهایی در این کتاب بدهد اما درباره جلدهای بعدی مشغول به کار هستم و به هر حال تدوین این کتاب‌ها، پیدا کردن اسناد و حتی پیدا کردن شاعران معاصر، کار نوشتن این کتاب را زمان بر می‌کند.

وی افزود: جمع آوری تذکره شاعران معاصر به دلیل مهاجرت هایی که در سال‌های اخیر داشته‌اند مشکل تر است و باید آنهایی را که در قید حیات هستند، برای مصاحبه حضوری یافت و این کار به هر صورت زمان بر است.

این نویسنده درباره شیوه تدوین کتاب اظهار داشت: این کتاب هم مانند تذکره‌های قبلی نوشته شده است. یعنی نام شاعران به ترتیب حروف الفبا در کتاب آمده است و برای هر فرد شرح زندگی نامه وی به همراه آثارش معرفی شده و اگر نمونه شعری از شاعر در دست باشد، نمونه شعر هم در کتاب آمده است.

 

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا زبان اشعار چه به زبان آذری و چه فارسی برای مردم امروز قابل فهم است یا خیر هم اظهار داشت: به هر زبان دچار تغییر شده و چندان قابل فهم نیست البته بعضی از اساتید در این حوزه کارکرده‌اند با توضیح هایی بر اشعار، آنها را به زبان عادی نزدیک کرده‌اند.

وی درباره مشکلاتی که برای پیدا کردن اسناد داشته و همچنین مقدار اشعار و دیوان‌هایی که از شاعران قدیمی اردبیل باقی مانده است،‌ هم گفت: متاسفانه اکثر آثار از بین رفته است و نسخه اصلی اشعار موجود نیست و متاسفانه گاهی تنها یکی دو بیت از شاعری باقی مانده که یک شاعر دیگر یا کسی که سند را منتقل کرده،‌ به آن شعر اشاره کرده است.

این نویسنده گفت: در مجموع، اشعار بیشتر از دوره صفویه به بعد باقی مانده و از شاعران قبل از آن تعداد خیلی کمی شعر باقی مانده است.

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا شاعران ذکر شده در این کتاب تنها در محدوده جغرافیایی اردبیل زندگی می‌کرده‌اند و این کتاب تنها به بررسی ادبیات این منطقه می‌پردازد، اظهار داشت: نکته این است که ادبیات اردبیل با ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرتهایی به این منطقه داشته‌ایم. مثلا مقدس اردبیلی در بغداد زندگی می‌کرده و تعدادی از آثارش به زبان ترکی است اما از نظر جغرافیایی و فرهنگی مطالبی که در اشعارش بازتاب یافته اصلا به جغرافیای منطقه محدود نشده است.

نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» در پاسخ به این سوال که بیشتر اشعار باقی مانده از شاعران اردبیلی پیش از مشروطه به زبان ترکی است یا فارسی، گفت: بیشتر شعرها به زبان فارسی است. البته بعضی از شاعران به چند زبان شعر دارند. مثلا در دیوان شیخ صفی الدین حتی به زبان گیلکی هم شعر هست چون با یک دختر گیلانی ازدواج کرده بود. بعضی از شاعران حتی به زبان عربی هم شعر دارند اما بیشترشان به دلایل تاریخی به زبان فارسی شعر گفته‌اند.

انتهای پیام/و

http://www.farsnews.com/13941007000162

سالت مبارک جهان با نعلی وارونه

به بهانه سال نو میلادی

کافی بود جلوی آینه بنشانند ، آشفته و پرهیجان ، با فرچه ای شکسته و بلند ، خضابی  سیاه بزنند لابلای ریش های پر پشتم . 

کافی بود دهان را ، با پنج دندان نیش و بیش ، باز بگذارند ، با پرده های کوتاه شده ی سبیل ها .

کافی بود ، دست هایم را روی کلاه بلند روی سرم ، سرم را سمت دست های بلند ، کافی بود کلاه رنگ دست ها ، گونه ها ، کفایت ها . 

حالا ردایی بلند می خواستم ، با آستینی کوتاه ، با قطاری از سم گلوله ها و دو جفت سر گوزن ماده . 

کافی ست شب باشد . با خورشیدی نارنجی . روز باشد با اختتامی سرخ . کافی ست از ماه روی زنی کرد بگذرم ، از صحاری عربی ، با جوازی از ایزدی خاموش ، خشمگین .

آنوقت هاست که با شلیک اولین توپ ، کودکی در سوت جمعیت پاشیده شود ، باقی مانده ی کودکی در سیم خاردار ها جامانده به دوربین ها برسد ، و هر مرزی ، بخیه ای باشد بر زخم باز دنیا ...

دنیا ... راستی قرار بود ، این سال نو ، از آفتاب مسیح پایین بیایم و بسته های انفجاری دنیا کمتر شوند ...

■

کافی ست ... پاپانویلی باشی ، که در زمانی بعید ، به وقت سالی اشتباهی ، در خاور میانه ای اشتباهی فرود آمده باشی و در فوج اورادی بریده ، دست های خونیت را به ریش بلند سیاهت بکشی و توبره ات را پر کنی از سر هایی بریده ...

راستی کاج درخت خوبی ست برای اعدام و شرق پر از شاعرانی ست که به عشق های ناتمام معتادند . 

حالا سالت مبارک جهان با نعلی وارونه .

مبارک از دوهزار و شانزده تا ، یا بیشتر ، نعشی که بر فراز نیزه ی تاریخ است . 

وحید ضیایی 

بخشی از مقدمه دکتر وحید ضیایی بر کتاب تذکره شاعران اردبیل .جلد اول

شعر و شمشیر

مناره ها و گنبدها،پاورچین پاورچین، صلاه پنج گانه در کوچه پس کوچه های شهری که داد و ستدش سر پوشیده است و در قوس دو مناره جای داده ،اوراق فروش های کهنه کتاب هایش را. در شهری به ماندگاری چند پل، به هفت نشسته،چون پیرانی سال آزده و خضر صفت،که هر سلسله ای، رنگی و آبی بر صورت تاریخمندش زده و چراغی از او آویخته، پل های کوتاهی که بیشتر پناهگاه بوده تا راه عبور و گفتگو... عبور گاه زنجیریان باروهای تبعیدی اش. او که از کویر واژه می آورد، در برف گیر کوهستان، چراغی خواهد داشت در تند باد حسرت و خواهش . شهری به غبار نشسته از تاراج قبایل نزدیک،زخم دیده از پنجه ی خرسی دور. با مردمی که در کهن سالی سوز و دیر سالی سرما، زیر کرسی زمزمه های شبانه، در اندک چراغ و سختی چندین ماهه های کولاک ، میراث دار نقلی تازه شده اند برای هر نو آمده ، در محدوده ی کوچه های برف گیر و سلام های یخزده.

وحید ضیایی

آذری از ۹۴

در باره کتاب"تذکره شاعران اردبیل "

« تذکره ی شاعران اردبیل » هر چند مجلد که آفریده شود ، در اندک ِ تاریخ مکتوب ما از کهن روزگاران تا حال ، روایت بسیاری طبع ِ طبیعت نشان ِ ناب مردمان این سرزمین دارد . حقیقتی تام و آینگی تمام انسان و زیست بومش . تلخ واری گزینش شعر از اندک مجلدان به جا مانده از تاریخ دور و تلخ کامی سنت هجرت فرزندان این دیار از زادگاه – به هر دلیلی – کنار ادامه ی این رسم ِ ناخوش « نا نگاشتن : از تاریخ بگیر تا انتشار دفتر شعر وحکایت و شکایت ...» تاریخ نگار علاقمند را وا می دارد تا معیار را در اکنون ثبت گزیده ی آثار واحوال به مستند های مکتوب خلاصه کند تا مگر اکنونی های شعر به خود آمده ، وظیفه ی ثبت آثار را در مجلد ماندگار به انجام برسانند تا مبادا فردا نگاران ، بی توشه از امروز پر نوشته و غوغا بگذرند . 

ه ) ما به نقالی عصر های سرما زده و حزین ساز عاشقانه های همیشه ماندگارمان ، دلخوشیم و آموخته ایم که سرخ ِ سیب ِ معرفت را از جدال مدام ِ برف ونفس تجربه کنیم . باشد که به جادوی قلم ، باغ هامان پر رنگتر شود و رودخانه مان پر ماهی ... و پل هامان ... آه .... و پل ها مان ... 

وحید ضیایی 

معرفی و ارایه کتاب جهت علاقه مندان

علاقه مندان برای تهیه کتاب در شهر اردبیل می توانند به کتاب فروشی بهروز(مابین میدان  شریعتی و چهار راه امام خمینی )و سایر کتاب فروشی های سطح شهر مراجعه کرده ویا اینکه برای تهیه پستی کتاب می توانند مبلغ 240000  ریال(120000 ریال هزینه  کتاب(20% تخفیف هزینه روی جلد کتاب) و 120000ریال بابت هزینه پست سفارشی )را به حساب بانک صادرات به شماره کارت 6037694014552834 به نام زهره قاسمی ارجستان واریز کرده و به همراه آدرس پستی ،کد پستی و کد رهگیری انتقال وجه به آدرس اینترنتی زیر

[e-mail]

ارسال نموده و کتاب را تحویل بگیرند

تذکره شاعران اردبیل .جلد اول

"تذکره شاعران اردبیل از آغاز تا مشروطه"  مجموعه ای است از زندگی نامه و منتخب آثار شاعران کلاسیک استان اردبیل که توسط"  زهره قاسمی ارجستان " پژوهشگر جوان اردبیلی تدوین و تالیف گردیده است و برای نخستین بار در عصر حاضر به جمع آوری و شرح حال و نمونه آثار ۱۱۶ تن از شاعران کهن اردبیل می پردازد . این مجموعه گام نخستی است برای تهیه مجموعه ای کامل و منسجم از گذشته شعری کهن دیار اردبیل که با توجه به روند تحولات سیاسی ،اجتماعی فرهنگی استان  به سه بخش تقسیم گردیده و هر کدام در مجلدی واحد در دست تهیه و تنظیم است .

کتاب حاضر  در بر دارنده بخشی از آثار و زندگی نامه شاعرانی  چون الهی اردبیلی، فردی اردبیلی،  ,شیخی اردبیلی ,فکری اردبیلی ,مولانا محسن ,ملهمی اردبیلی , مهان کشفی ,رابط اردبیلی, سعدالدین وراوینی و ...  در کنار اسامی شاهان و شاهزادگان خاندان صفوی چون شاه خطایی و سام میرزای صفوی ،جاهی اردبیلی، بدیعی اردبیلی و....است که  تا دوره مشروطه را شامل می شود  .

 جلد دوم مجموعه به دوره بعد از مشروطه  تا انقلاب ۱۳۵۷  و شرح حال و آثار شاعران آن دوره خواهد پرداخت  و جلد سوم نیز  از  انقلاب ۵۷ تا به امروز را دربر خواهد گرفت . این مجموعه توسط انتشارات محقق اردبیلی انتشار یافته  است