شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی

صاحب کرمی که صد خطا می بخشد

خوش باش صفی،که جرم ما می بخشد

آن را که جویی مهر علی در دل اوست

هر چند گنه کند، خدا می بخشد

شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی

تذکره شاعران اردبیل

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار  اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

شاه اسماعیل اول صفوی

چند روزی مانده از حسن تو ،نادانی مکن

از برای سیم و زر آلوده دامانی مکن

زر رود از کف پشیمانی بماند سالها

جان من کاری که باز آرد پشیمانی مکن

با پریشانان مرو هر سو پریشان روز و شب

شد پریشان خاطر یاران،پریشانی مکن 

نقد مردی بهر زر بر باد دادن مشکل است

کارهای این چنین مشکل به آسانی مکن 

مال دنیا را نگیرند اهل همت اعتبار

ای "خطایی" اعتبار از دنیی ی فانی مکن

شاه اسماعیل اول صفوی متخلص به خطایی

تذکره شاعران اردبیل

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار  اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

پیشینه تعلیم و تربیت در اردبیل

📖

پیشینه تعلیم و تربیت در اردبیل 

خواجه نصیرالدین طوسی در اخلاق ناصری هدف از تعلیم و تربیت را سعادتمند ساختن انسانها می داند و وسیله رسیدن به این سعادت را چهار فضیلت "حکمت، شجاعت، عفت و عدالت" قلمداد می کند .

برای ورود در حوزه پیشینه  تعلیم و تربیت  اردبیل باید اشاره ای داشت به ناحیه مغان که پیش از پیدایش زردشت مرکز تربیت قدیسین و علمای آیین اورمزد پرستی بود که بعد از ظهور زردشت همچنان طی قرون متمادی کانون علوم دینی زمان خود باقی مانده و با توجه به این امر که  در آن دوران علوم رایج بیشتر مربوط به احکام دینی و آموختن آنها بصورت واجبات و محرمات درمیان مردم بوده همچون سایر بلاد  در شهر اردبیل نیز وظیفه آموزش برعهده علما و موبدان دینی قرار می گیرد.و از این طریق آداب و دانشهای مرسوم زمان به دیگران آموخته می شود. 

بعد از حمله اعراب  امر تعلیم و تربیت  به "اهل عطا " سپرده می شود . _ خلفای صدر اسلام بهمراه سرداران جنگی، کسانی را  نیز  به متصرفات خود می فرستادند و با مساعدتهایی که از محل بیت المال به آنان می کردند، آنها را وادار به تعلیم قرات قرآن  به ساکنان نقاط مفتوحه می کردند و احکام اسلامی را به آنان می آموختند که این اشخاص در آن زمان  به " اهل عطا" معروف بودند_ این امر زیاد به طول نمی انجامد چرا که در زمانی نه چندان طولانی دانشمندانی در اردبیل پا به عرصه نهاده و امر تعلیم علوم اسلامی را نه تنها در اردبیل بلکه در منطقه قفقاز و ماورای آن بر عهده می گیرند._ چرا که اردبیل  در آن زمان مرکز آذربایجان بود. _ دانشمندانی چون "ابوجعفربن محمد اردبیلی" از حافظان بنام قرآن در مرکز خلافت  اسلامی، "ابوالحسن یعقوب بن موسی اردبیلی" در قرن سوم هجری از دانشمندان و معلمان بزرگ اسلامی بغداد.

برگرفته از کتاب： اردبیل در گذرگاه تاریخ.صفری، بابا.جلد سوم صفحه ۱۵۴

تذکره شاعران اردبیل

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار  اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

ویژه نامه معرفی کتابها

نشریه آوای مردم شماره 410 خود را به ویژه نامه آثار منتشر شده در کلاس های ادبیات خلاق اختصاص داد .

علاوه بر معرفی آثار منتشر شده در کلاس های ادبیات خلاق ، یادداشت هایی خواندنی از شاعران و نویسندگان معاصری چون : هرمز علیپور ، یزدان سلحشور ، ایرج ضیایی ، وحید خواجوی ، مریم ذوالفقاری ، علیرضا پنجه ای ، حسن رستم زاد منصور ، استاد یحیوی ایلچی ، صالح سجادی ،حسین قربانراده ، سولماز صادقزاده نصر آبادی ، لطف اله شیرین زبان و دکتر کاظم نظری بقا را در این شماره بخوانید . نسخه الکترونیکی این ویژه نامه را از طریق کانال تذکره شاعران اردبیل به آدرس 

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari  دانلود نمایید .

امامی خلخالی

✍🎶  در محضر بزرگان ادبیات    کلاسیک استان اردبیل

رباعی

      با خلق خدا سخن به شیرینی کن

               اظهار نیاز و عجز مسکینی کن

       تا بر سر دیده جا دهندت مردم

         چون مردم دیده ترک خود بینی کن

 

امامی خلخالی

قرن دهم هجری قمری

تذکره شاعران اردبیل

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار  اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

بدیعی اردبیلی

در مکتب بزرگان ادبیات کلاسیک استان اردبیل：

بدیع الزمان  ( متخلص به بدیعی)

 بدیع الزمان میرزا کوچکترین پسر بهرام میرزای صفوی، نوه شاه اسماعیل اول است .در ۹۶۵هجری قمری شاه تهماسب برای فتح قندهار ازسلطان میرزا،حاکم سیستان و برادر بزرگتر بدیع الزمان میرزا کمک می خواهد و پس از فتح آنجا قندهار را به سلطان حسین میرزا سپرده ، بدیع الزمان میرزا را که در آن زمان در اردوی شاهی بود به حکومت سیستان بر می گزیند .با شروع حکومت بدیع الزمان میرزا دوره آرامشی در سیستان بوجود آمد.در این زمان محافل ادبی کوچکی در دربار بدیع الزمان میرزا به وجود آمد که پذیرای شعرای سیستانی و غیر سیستانی  بود. 

آنکه صد عشوه به یک چشم زدن ساز کند                                                                                  وای اگر ناز به قانون خود آغاز کند

تذکره شاعران اردبیل

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار  اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

شیخ محمد خلخالی

رفتی و دور از تو هوشم از دل ناشاد رفت

دامن افشاندی و گرد هستیم بر باد رفت

فکر مستوری عشق یوسف و طعن کسان

بر زلیخا مبیناد آنچه از بیداد رفت

شیخ احمد خلخالی معروف به 

فنایی (قرن دهم هجری قمری )

سیری بر تاریخ ادبی کهن دیار اردبیل

https://telegram.me/tazkira_ardabil_shairlari

به بهانه تاریخ اردبیات

به نام خدا 

گوشه دفتر تا خورده زندگی حرفهایی هست گاه سنگین تر از همه نگاههاو گاه سبکتر از همه خیال.ورق که می زنی گاهی دلت غنج میرود،گاهی دلت مثل مارگزیده می پیچدو می پیچد. دور خودت می پیچی ،کز می کنی ،نفس عمیقی می کشی.افاقه که نکرد شوره زاری می سازی خشکتر از چیجست.

قد راست می کنی .بوی گل و بلبل که به مشام میرسد.  عطر بوستانش که به تو برسد وسط,سفره ایستاده ای یا که نه چمباتمه زده ای ،کباب غاز و پلوهای وسط مجمعی مسی با یاقوتهای سرخی که روی آن چیده شده.

فروردین و اردیبهشت و امردادو...همه و همه شکل لیوانی شده اند که تو سر کشیده ای . بوی خاک می آید از تکه نانی که جلوی دماغت گرفته ای و عمیق بو می کشی تا خفه ات نکند لقمه ای که روی دلت مانده، کاش لقمه بود آنچه که روی دلت مانده،وقتی که حرفها مشت می شوند و بست می نشینند در مسیر رفت و آمد نفست...

تیشه هم که باشی جا مانده از روزگار فرهاد جلودارشان نیستی . نمی شود و نمی شود که کنارشان بزنی و گونه هایت نسوزند به خاطر دریاچه های شور دنیا ،که نکند همه آبها و خاکهای دلت را... رسم زمانه عوض شده است که انگار.!

من تنها عاشقم،بدون آنکه خبر داشته باشی.

زهره قاسمی ارجستان

یاداشتی بر کتاب عاشقانه های بعید

دل تنگ نبودنم که شدی/کافی ست مشتی ابر کنار بزنی...

یادداشتی بر مجموعه شعر "عاشقانه های بعید" سروده وحید ضیایی

عاشقانه ها و دوستتدارمهایی به زبان مردانه

عاشقانه های بعید مجموعه شعر های سپید کوتاه و نیمه بلند ،به قلم وحید ضیایی شاعر و نویسنده معاصر که طی سالهای ۸۷تا۹۲ سروده شده و به تازگی توسط نشر محقق اردبیلی در ۱۱۶صفحه و ۸۶ قطعه، به سه دفتر "از دوستت دارمی سرد"،"از دوستت دارمی عبوس"و"از دوستت دارمی یکریز"تقسیم شده است.

دفتر اول(از دوستت دارمی سرد)

بلند/سیاه/دریده

۵۲عاشقانه دوستت دارم سپید که حکایت فصلی سرد را روایت می کند مملو از زخمهایی کهنه که چون دوست داشتن محو شدن در دوست است و در دوست داشتن هر چه بیشتر پیش روی تشنه تر می شوی شاعر بی آنکه احساس تملک کرده و یا سیراب شود محبوب را مجهول و گمنام نمی کند فقط به بیان زیبایی های که دارد می پردازد با بیان واقع بینانه و دور از اغراق ،با زبانی شاعرانه .تلمیحها و تشبیه هایی که چون دوست داشتن حدی و مرزی ندا رند. چنان سرد که تو احساس کنی همه آن بی مهری هایی را که در جهان واقع وجود دارند و هر صبحگاه تا شامگاهش صابونش به تنت خورده حالا شاعر بیشتر از تو که آن را به زبان آورده است.

دفتر دوم(از دوستت دارمی عبوس)

بهشت

کلمه خوبی برای آغاز یک شعر نیست.

حکایت ترشرویها و اخمهای زمانه ،که باعث می شود "میل به میل جهانی ببافی با موشکهای کاغذی" خاطره هایی که سر بر می آورند وچون دوست داشتن از سر حد عقل فراتر می رود و فهمیدن و اندیشیدن را از زمین می کند و با خود به قله بلند اشراق می برد.

عشقی که تا به امروز با مناره های توخالی غریبه است.

در می زند و فقط تنهای تنها ...می رود.بهشت گمشده ای می شود سرخ و درخت آخرین بوسه گاه گلوله ... 

دفتر سوم(از دوستت دارمی یکریز)

من لبهایم را 

به دیدن 

عادت داده ام

دوست داشتن آرام و استوار و پر وقار و سر شار از نجابت است که شاعر را بر آن می دارد تا دوباره برگردد و دلی بخواهد که به مشتی ارزن بیرزد.و چون دوست داشتن ایمان است و ایمان یک روح مطلق یک ابدیت بی مرز،که از جنس این عالم نیست شاعر می گذرد از بی مهری ها و ترشرویی ها و اخمهای زمانه که برسد به یکریزیی از مهر و دوستی ،گذر از شک و رسیدن به یقین که از روح طلوع کرده و تا آنجا که روح ارتفاع یافته همگام با آن اوج بگیرد .در ورای سن و زمان و مزاج زندگی .اینجاست که شاعر قامت راست می کند تا مرگ آغازی دوباره باشد و برگهای زخم خورده رنگ و رویی بگیرند و تو سر روان کنی 

بلند...

سخن آخر 

گرچه در برخی از سروده های این مجموعه زبانی سخت برای واگویی دنیای شاعر انتخاب شده است اما تصاویر نو ،استخدام واژگانی جدید چون صیغه های صمیمیت برف، دلمندی و...خلق تصاویری که از واژگان وام گرفته است برای انتقال مفهوم و بیان روایتهای داستانی . حیات اثری را رقم زده است که در امروز شعر سپید معاصر ایران جایگاهی منحصر به فرد با زبانی فاخر برای ترسیم نقوش دنیای شاعر خود دارد.

زهره قاسمی ارجستان

مصاحبه ای از خبر گزاری فارس

قدیمی‌ترین شاعر اردبیلی که می‌شناسیم!

نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» گفت: ادبیات اردبیل به ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرت‌هایی به این منطقه داشته‌ایم.

                

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، تذکره نویسی در روزگاری پیش از این رونق بسیاری داشته است و در سده‌های گذشته تذکره‌های متعددی نوشته شده و به جا مانده است. اما امروز کمتر کسی است که سراغ این کار برود و تذکره بنویسد. آنهم تذکره شاعران یک منطقه خاص. زهره قاسمی ارجستانی نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل»، این کار را انجام داده است و بسیار مصمم است تا دوران قبل از مشروطه را با تذکره شاعران معاصر ادامه دهد و یک تذکره کامل از شاعران منطقه اردبیل از خود به یادگار بگذارد.

گپ و گفت کوتاهی با این نویسنده و پژوهشگر داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

زهره قاسمی ارجستانی درباره جلد اول کتاب «تذکره شاعران اردبیل» و محتویات آن گفت: جلد اول تذکره شاعران اردبیل با ویراست اول به معرفی شاعران اردبیلی از آغاز تا زمان مشروطه می‌پردازد و نقطه آغاز یعنی زمانی که اولین سند و مدرک درباره یکی از شعرای این منطقه پیدا شده است.

این نویسنده در پاسخ به این سوال که قدیمی‌ترین شاعری که در این مجموعه معرفی شده است، متعلق به چه زمانی است،‌ اظهار داشت: فلک الدین ابونصر بن اسماعیل اردبیلی ملقب به الرییس که ابو جنید اردبیلی هم خوانده می‌شده، قدیمی‌ترین شاعری است که سندی از او یافتیم. او در 535 هجری قمری در اردبیل متولد شده  و اشعار او در کتاب عبدالله دبیثی با نام ابو جنید اردبیلی ثبت شده است.
وی افزود: بعد از او می توان به سعد الدین وراوینی اشاره کرد. این شاعر کسی است که مرزبان نامه را از زبان طبری به فارسی برگردانده و در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم زندگی می‌کرده است. بعد از او هم در سال‌های 607 تا 622 ملازم خواجه ابوالقاسم ربیب الدین شاعر دیگری بوده که من از او سندی پیدا کردم.
قاسمی گفت: البته با توجه به اینکه ممکن است اسناد جدیدی به دست بیاید این نقطه آغاز می‌تواند متغیر باشد و در این جلد تذکره  116 شاعر تا زمان مشروطه آمده است.

این پژوهشگر درباره تعداد جلدهای این مجموعه هم اظهار داشت: در نظر دارم این مجموعه را در 3 جلد منتشر کنم و جلد دوم از زمان مشروطه تا انقلاب اسلامی است و جلد سوم هم به شاعران پس از انقلاب اسلامی اختصاص دارد.

قاسمی درباره میزان پیشرفت جلدهای بعدی این مجموعه هم گفت: جلد اول این مجموعه تمام و منتشر شده است البته با به دست آوردن اسناد جدید ممکن است ویراست‌های بعدی مجموعه تغییرهایی در این کتاب بدهد اما درباره جلدهای بعدی مشغول به کار هستم و به هر حال تدوین این کتاب‌ها، پیدا کردن اسناد و حتی پیدا کردن شاعران معاصر، کار نوشتن این کتاب را زمان بر می‌کند.

وی افزود: جمع آوری تذکره شاعران معاصر به دلیل مهاجرت هایی که در سال‌های اخیر داشته‌اند مشکل تر است و باید آنهایی را که در قید حیات هستند، برای مصاحبه حضوری یافت و این کار به هر صورت زمان بر است.

این نویسنده درباره شیوه تدوین کتاب اظهار داشت: این کتاب هم مانند تذکره‌های قبلی نوشته شده است. یعنی نام شاعران به ترتیب حروف الفبا در کتاب آمده است و برای هر فرد شرح زندگی نامه وی به همراه آثارش معرفی شده و اگر نمونه شعری از شاعر در دست باشد، نمونه شعر هم در کتاب آمده است.

 

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا زبان اشعار چه به زبان آذری و چه فارسی برای مردم امروز قابل فهم است یا خیر هم اظهار داشت: به هر زبان دچار تغییر شده و چندان قابل فهم نیست البته بعضی از اساتید در این حوزه کارکرده‌اند با توضیح هایی بر اشعار، آنها را به زبان عادی نزدیک کرده‌اند.

وی درباره مشکلاتی که برای پیدا کردن اسناد داشته و همچنین مقدار اشعار و دیوان‌هایی که از شاعران قدیمی اردبیل باقی مانده است،‌ هم گفت: متاسفانه اکثر آثار از بین رفته است و نسخه اصلی اشعار موجود نیست و متاسفانه گاهی تنها یکی دو بیت از شاعری باقی مانده که یک شاعر دیگر یا کسی که سند را منتقل کرده،‌ به آن شعر اشاره کرده است.

این نویسنده گفت: در مجموع، اشعار بیشتر از دوره صفویه به بعد باقی مانده و از شاعران قبل از آن تعداد خیلی کمی شعر باقی مانده است.

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا شاعران ذکر شده در این کتاب تنها در محدوده جغرافیایی اردبیل زندگی می‌کرده‌اند و این کتاب تنها به بررسی ادبیات این منطقه می‌پردازد، اظهار داشت: نکته این است که ادبیات اردبیل با ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرتهایی به این منطقه داشته‌ایم. مثلا مقدس اردبیلی در بغداد زندگی می‌کرده و تعدادی از آثارش به زبان ترکی است اما از نظر جغرافیایی و فرهنگی مطالبی که در اشعارش بازتاب یافته اصلا به جغرافیای منطقه محدود نشده است.

نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» در پاسخ به این سوال که بیشتر اشعار باقی مانده از شاعران اردبیلی پیش از مشروطه به زبان ترکی است یا فارسی، گفت: بیشتر شعرها به زبان فارسی است. البته بعضی از شاعران به چند زبان شعر دارند. مثلا در دیوان شیخ صفی الدین حتی به زبان گیلکی هم شعر هست چون با یک دختر گیلانی ازدواج کرده بود. بعضی از شاعران حتی به زبان عربی هم شعر دارند اما بیشترشان به دلایل تاریخی به زبان فارسی شعر گفته‌اند.

انتهای پیام/و

http://www.farsnews.com/13941007000162